Κυριακή της Σαμαρείτιδος – η Ευαγγελική περικοπή της Θ. Λ., ομιλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, υμνολογική εκλογή.

Η Ευαγγελική περικοπή της Θείας Λειτουργίας.
Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Κεφ. Δ. 5 – 42.
Τω καιρώ εκείνω, έρχεται ο Ιησούς εις πόλιν της Σαμαρείας λεγομένην Συχάρ, πλησίον του χωρίου ο έδωκεν Ιακώβ Ιωσήφ τω υιώ αυτού” ήν δέ εκεί πηγή του Ιακώβ. Ο ούν Ιησούς κεκοπιακώς εκ της οδοιπορίας, εκαθέζετο ούτως επι τη πηγή, ώρα ήν ωσεί έκτη. Έρχεται γυνή εκ της Σαμαρείας αντλήσαι ύδωρ. Λέγει αυτή ο Ιησούς, δός μοι πιείν. Οι γάρ μαθηταί αυτού απεληλύθεισαν εις την πόλιν ίνα τροφάς αγοράσωσι. Λέγει ούν Αυτώ η γυνή η Σαμαρείτις” πώς Σύ Ιουδαίος ών, παρ’ εμού πιείν αιτείς, ούσης γυναικός Σαμαρείτιδος? Ου γάρ συγχρώνται Ιουδαίοι Σαμαρείταις. Απεκρίθη Ιησούς και είπεν αυτή” ει ήδεις την δωρεάν του Θεού, και τίς εστιν ο λέγων σοι, δός μοι πιείν, σύ άν ήτησας αυτόν, και έδωκεν άν σοι ύδωρ ζών. Λέγει αυτώ η γυνή” Κύριε, ούτε άντλημα έχεις, και το φρέαρ εστί βαθύ” πόθεν ούν έχεις το ύδωρ το ζών? Μή Σύ μείζων εί του πατρός ημών Ιακώβ, ός έδωκεν ημίν το φρέαρ, και αυτός εξ αυτού έπιε, και οι υιοί αυτού και τα θρέμματα αυτού? Απεκρίθη Ιησούς και είπεν αυτή” πάς ο πίνων εκ του ύδατος τούτου διψήσει πάλιν, ός δι’ άν πίη εκ του ύδατος ού εγώ δώσω αυτώ, ου μή διψήση εις τον αιώνα, αλλά το ύδωρ ο δώσω αυτώ, γενήσεται εν αυτώ πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον. Λέγει προς Αυτόν η γυνή” Κύριε, δός μοι τούτο το ύδωρ, ίνα μή διψώ, μηδέ έρχωμαι ενθάδε αντλείν. Λέγει αυτή ο Ιησούς” ύπαγε φώνησον τον άνδρα σου, και ελθέ ενθάδε. Απεκρίθη η γυνή και είπεν” ουκ έχω άνδρα. Λέγει αυτή ο Ιησούς” καλώς είπας ότι άνδρα ουκ έχω’ πέντε γάρ άνδρας έσχες, και νύν όν έχεις ουκ έστι σου ανήρ, τούτο αληθές είρηκας. Λέγει Αυτώ η γυνή” Κύριε, θεωρώ ότι προφήτης εί σύ. Οι πατέρες ημών εν τω όρει τούτω προσεκύνησαν, και υμείς λέγετε ότι εν Ιεροσολύμοις εστίν ο τόπος όπου δεί προσκυνείν. Λέγει αυτή ο Ιησούς” γύναι, πίστευσόν μοι, ότι έρχεται ώρα ότε ούτε εν τω όρει τούτω ούτε εν Ιεροσολύμοις προσκυνήσετε τω Πατρί. Υμείς προσκυνείτε ο ουκ οίδατε, ημείς προσκυνούμεν ο οίδαμεν, ότι η σωτηρία εκ των Ιουδαίων εστίν. Αλλ’ έρχεται ώρα, και νύν εστιν, ότε οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τω Πατρί εν Πνεύματι και αληθεία’ και γάρ ο Πατήρ τοιούτους ζητεί τους προσκυνούντας Αυτόν. Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας Αυτόν εν Πνεύματι και αληθεία δεί προσκυνείν. Λέγει Αυτώ η γυνή” οίδα ότι Μεσσίας έρχεται ο λεγόμενος Χριστός. Όταν έλθη εκείνος, αναγγελεί ημίν πάντα. Λέγει αυτή ο Ιησούς” εγώ ειμι ο λαλών σοι. Και επι τούτω ήλθον οι μαθηταί Αυτού, και εθαύμασαν ότι μετά γυναικός ελάλει. Ουδείς μέντοι είπε, τί ζητείς ή τί λαλείς μετ’ αυτής. Αφήκεν ούν την υδρίαν αυτής η γυνή, και απήλθεν εις την πόλιν, και λέγει τοις ανθρώποις” δεύτε ίδετε άνθρωπον ός είπέ μοι πάντα όσα εποίησα. Μήτι ούτός εστιν ο Χριστός? Εξήλθον ούν εκ της πόλεως και ήρχοντο προς Αυτόν. Εν δέ τω μεταξύ ηρώτων Αυτόν οι μαθηταί λέγοντες” ραββί, φάγε. Ο δέ είπεν αυτοίς” εγώ βρώσιν έχω φαγείν, ήν υμείς ουκ οίδατε. Έλεγον ούν οι μαθηταί προς αλλήλους, μή τις ήνεγκεν αυτώ φαγείν? Λέγει αυτοίς ο Ιησούς” εμόν βρώμά εστιν ίνα ποιώ το θέλημα του πέμψαντός με, και τελειώσω Αυτού το έργον. Ουχ υμείς λέγετε ότι έτι τετράμηνός εστι και ο θερισμός έρχεται? Ιδού λέγω υμίν, επάρατε τους οφθαλμούς υμών και θεάσασθε τας χώρας, ότι λευκαί εισι προς θερισμόν ήδη. Και ο θερίζων μισθόν λαμβάνει, και συνάγει καρπόν εις ζωήν αιώνιον, ίνα και ο σπείρων ομού χαίρη και ο θερίζων. Εν γάρ τούτω ο λόγος εστίν ο αληθινός, ότι άλλος εστίν ο σπείρων και άλλος ο θερίζων. Εγώ απέστειλα υμάς θερίζειν ο ουχ υμείς κεκοπιάκατε’ άλλοι κεκοπιάκασι, και υμείς εις τον κόπον αυτών εισεληλύθατε. Εκ δέ της πόλεως εκείνης πολλοί επίστευσαν εις Αυτόν των Σαμαρειτών, δια τον λόγον της γυναικός, μαρτυρούσης ότι είπέ μοι πάντα όσα εποίησα. Ως ούν ήλθον προς Αυτόν οι Σαμαρείται, ηρώτων Αυτόν μείναι παρ’ αυτοίς, και έμεινεν εκεί δύο ημέρας. Και πολλώ πλείους επίστευσαν δια τον λόγον Αυτού. Τη τε γυναικί έλεγον, ότι ουκέτι δια την σήν λαλιάν πιστεύομεν’ αυτοί γάρ ακηκόαμεν, και οίδαμεν ότι ούτός εστιν αληθώς ο σωτήρ του κόσμου, ο Χριστός.
Απόδοση.
Έφτασε λοιπόν ο Ιησούς σε μια πόλη της Σαμάρειας που λεγόταν Συχάρ, κοντά στο χωράφι που είχε δώσει ο Ιακώβ στον γιο του τον Ιωσήφ. Εκεί βρισκόταν το πηγάδι του Ιακώβ.
Ο Ιησούς, κουρασμένος από την πεζοπορία, κάθισε κοντά στο πηγάδι· ήταν γύρω στο μεσημέρι. Οι μαθητές του είχαν πάει στην πόλη ν΄ αγοράσουν τρόφιμα. Έρχεται τότε μια γυναίκα από τη Σαμάρεια να βγάλει νερό. Ο Ιησούς της λέει: «Δωσ΄ μου να πιώ». Εκείνη του απάντησε: «Εσύ είσαι Ιουδαίος κι εγώ Σαμαρείτισσα. Πως

Κυριακή της Σαμαρείτιδος: «Ελάτε στο Χριστό» – Μακαριστού Μητροπ. Πρ. Φλωρίνης, Αυγουστίνου Καντιώτου.

«Δεύτε ίδετε άνθρωπον ός ειπέ
μοι πάντα όσα εποίησα μήτι
ούτός εστιν ο Χριστός;»
(Ιωάν. 4, 29)
Το Ευαγγέλιο αγαπητοί μου, μιλάει σήμερα για τη Σαμάρεια. Τί ήταν η Σαμάρεια; Ήταν μιά από τις τέσσερις επαρχίες, που ήταν χωρισμένο το κράτος τού Ισραήλ. Ήταν μεταξύ της Ιουδαίας και της Γαλιλαίας. Οι κάτοικοί της στην αρχή ήταν Ιουδαίοι, που είχαν την καταγωγή τους από τη γενιά τού Ιακώβ. Αλλά στα 721 π.Χ. έγινε στην επαρχία αυτή μεγάλη αναστάτωση. Ειδωλολάτρης βασιλιάς νίκησε τούς Ιουδαίους, κατέκτησε την επαρχία κ’ έφερε δικούς του ανθρώπους από το βασίλειό του. Τους εγκατέστησε στα σπίτια και στα χωράφια της Σαμαρείας. Έτσι οι άποικοι ειδωλολάτρες ανακατεύτηκαν με τους Ιουδαίους, που είχαν απομείνει. Κι από το ανακάτεμα αυτό ξένων και εντοπίων βγήκε ένας λαός αλλόκοτος, που δεν ήταν ούτε 100% ειδωλολάτρες ούτε 100% Ιουδαίοι. Τα έθιμά τους άλλα μεν ήταν παρμένα από την ειδωλολατρική θρησκεία, άλλα δε από την ιουδαϊκή θρησκεία. Γι’ αυτό το λόγο οι γνήσιοι Ιουδαίοι, που κατοικούσαν στις άλλες επαρχίες, μισούσαν και αποστρέφονταν τους Σαμαρείτες. Τους θεωρούσαν νόθα παιδιά του Ισραήλ. Γάμοι μεταξύ τους δεν γίνονταν, καλημέρα δεν έλεγαν· και οι Ιουδαίοι, για να μην περάσουν από τα χωριά τους, αναγκάζονταν να κάνουν ολόκληρο γύρο για να πάνε στη Γαλιλαία. Και οι Σαμαρείτες τα ίδια σχεδόν αισθήματα έτρεφαν για τους Ιουδαίους. Επειδή δε οι Ιουδαίοι δεν τους άφηναν να πηγαίνουν στο ναό του Σολομώντος, έκτισαν δικό τους ναό πάνω σ’ ένα βουνό, που το έλεγαν Γαριζίν. Και μέχρι σήμερα υπάρχουν Σαμαρείτες, αλλά πολύ λίγοι.
***
Το Ευαγγέλιο σήμερα μας λέει, ότι υπήρχε μιά πόλι της Σαμαρείας, που ωνομαζόταν Συχάρ. Λίγο έξω απ’ τη πόλι αυτή ήταν ένα περίφημο πηγάδι. Λεγόταν «το πηγάδι τού Ιακώβ». Οι κάτοικοι της Συχάρ καμμιά ιδέα δεν είχαν για το Χριστό. Ζούσαν με τα έθιμά τους. Στις μεγάλες γιορτές ανέβαιναν στο βουνό Γαριζίν, έσφαζαν ζώα, πρόσφεραν θυσίες, και λάτρευαν το Θεό. Κανείς δεν πήγε εκεί να τούς διδάξη και να τους διαφωτίση. Σκοτάδι θρησκευτικό και ηθικό βασίλευε όχι μόνο στην πόλι Συχάρ, αλλά και σ’ όλη την επαρχία της Σαμαρείας.
Αλλά νά, τώρα πολλοί από τούς κατοίκους της πόλεως Συχάρ, άνδρες καί γυναίκες, πιστεύουν στο Χριστό. Πιστεύουν καλύτερα από τους Ιουδαίους. Πιστεύουν και διαλαλούν την πίστι τους. Πιστεύουν κι’ είνε γεμάτοι χαρά καί αγαλλίασι. Πώς ἔγινε το θαύμα αυτό; Πώς άνθρωποι γεμάτοι από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, άνθρωποι πού ζούσαν στο σκοτάδι, γνώρισαν την αλήθεια και είδαν το φως; Πώς; Το λέει το Ευαγγέλιο.
Μιά γυναίκα τους πήρε και τούς πήγε στο Χριστό. Μιά γυναίκα από τον τόπο τους. Μιά γυναίκα αμαρτωλή. Είχε παντρευτή τέσσερις φορές καί ζούσε παράνομα με έναν πέμπτο άντρα. Αυτή η αμαρτωλή γυναίκα, που όλοι την αποστρέφονταν για την αμαρτωλή ζωή της, αυτή απότομα άλλαξε, μετανοήσε και πίστεψε στο Χριστό.
Πώς; Έφυγε από τη Σαμάρεια και πήγε στην Ιουδαία, πήγε στα Ιεροσόλυμα καί στα άλλα μέρη όπου δίδασκε καί κήρυττε ο Χριστός; Όχι Δεν πήγε η Σαμαρείτισσα στο Χριστό. Ο Χριστός πήγε στη Σαμαρείτισσα. Ο Χριστός; Ναί, ο Χριστός. Ο Χριστός αγαπούσε όλο τον κόσμο, και ήθελε όλοι οι άνθρωποι να πιστέψουν στον αληθινό Θεό. Θεός ήταν, αλλά φόρεσε σάρκα και έγινε άνθρωπος. Ως Θεός ο Χριστός γνώριζε, ότι σ’ εκείνη τη δυστυχισμένη χώρα της Σαμάρειας υπήρχε ένα διαμάντι. Διαμάντι, που είχε πέσει μέσα στη λάσπη, και κανένας δεν το πρόσεχε. Διαμάντι ήταν αυτή η αμαρτωλή γυναίκα, η Σαμαρείτισσα. Παρ’ όλη την κατάπτωσι και τη διαφθορά της, μέσα της έκρυβε κάτι το πολύτιμο. Ερχόταν ώρα που σιχαινόταν τον εαυτό της. Έβλεπε πόσο χαμηλά είχε πέσει. Ποθούσε μιά ανώτερη ζωή. Ποθούσε να γνωρίση την αλήθεια.
Και ο Χριστός, που γνωρίζει τις καρδιές των ανθρώπων, ξεκίνησε από μακριά βαδίζοντας με τα πόδια χιλιόμετρα πολλά. Ήταν εποχή που ο ήλιος έκαιγε τις πέτρες, και ήρθε καταμεσήμερο και κάθησε κοντά στην πηγή τού Ιακώβ. Ήταν κουρασμένος και διψασμένος. Έρημος ο τόπος. Καμμιά ψυχή δεν φαινόταν. Την ώρα εκείνη ήρθε και η Σαμαρείτισσα να πάρη νερό. Ο Χριστός άνοιξε συζήτησι μαζί της. Μιά συζήτησι, που δεν μπορούμε στο λίγο χώρο τού άρθρου αυτού να την διηγηθούμε και να την εξηγήσουμε, όπως την εξήγησαν οι διδάσκαλοι και πατέρες της Εκκλησίας. Μόνο τόσο λέμε εδώ, ότι τα λόγια πού είπε ο Χριστός σαν μια λεπτή βροχή έπεφταν στην ψυχή της Σαμαρείτισσας, που διψούσε την αλήθεια. Και η αμαρτωλή αυτή γυναίκα, που για πρώτη φορά στη ζωή της άκουγε τέτοια λόγια και έβλεπε ένα τέτοιο ενδιαφέρον για τη σωτηρία της, πίστεψε στο Χριστό.

Κυριακή του Παραλύτου: Λόγος για την συνήθεια της αμαρτίας

Δημοσίευση: 7 Μάϊου 2017, 6:30 πμ

Λόγος του Αγίου Μακαρίου του Πατμίου εις την Κυριακήν του Παραλύτου

Ο άνθρωπος κλίνει φυσικά στο να λυπήται και να πονά στις δυστυχίες και συμφορές των άλλων. Ίσως επειδή είναι κοινές ή επειδή όλοι είμεθα από το ίδιο φύραμα, ή επειδή δεν γνωρίζει ο άνθρωπος «τι τέξεται η επιούσα».
Δεν είναι βέβαιος ότι αργότερα δεν θα φυτρώσουν στον ίδιον οι άκανθες των πόνων τις οποίες βλέπει σε άλλους. Γι’ αυτούς τους λόγους δικαίως σύρεται κανείς σε συμπαθή διάθεση, όταν θεωρή τις ασθένειες και τους πόνους των συνανθρώπων του. Ποίος, λοιπόν, θα ήταν τόσο σκληρός στην καρδία, τόσο θηριογνώμων στην διάθεση ώστε να μη συλλυπηθή και να μη συμπονέση σήμερα, ακούγοντας από το ιερόν Ευαγγέλιον τους πολλούς εκείνους χρόνους, τους οποίους επέρασεν ο σημερινός παράλυτος κατάκοιτος, σαν αναίσθητος λίθος, επάνω σε ένα κρεββάτι; Ποίου η ψυχή δεν θα πονούσε ακούγοντας πως αυτός ο ταλαίπωρος ήταν όχι μόνον παράλυτος αλλά και ευρίσκετο σε εσχάτην πτωχεία, και γι’ αυτό ήταν έρημος από φίλους, γυμνός από συγγενείς; Ποίος να μη συλλυπηθή, όταν συλλογισθή όχι μόνον τους πόνους που του προκαλούσε η βαρυτάτη ασθένεια της παραλυσίας, αλλά ακόμη την λύπη και το παράπονο που ησθάνετο όταν έβλεπε τον Άγγελο να ταράσση το ύδωρ της κολυμβήθρας, να ιατρεύεται άλλος και να φεύγη, και ο ίδιος να κείτεται πάντοτε εκεί;
Μου φαίνεται, λοιπόν, πως όσοι χρόνοι επερνούσαν και όσοι ασθενείς ιατρεύοντο, τόσες πληγές εδέχετο ο δυστυχισμένος αυτός παράλυτος, συλλογιζόμενος πως οι άλλοι όλοι είχαν συγγενείς και φίλους, οι οποίοι τους εβοηθούσαν στην θεραπείαν τους, ενώ γι’ αυτόν δεν ευρέθη ποτέ σε τόσους χρόνους ούτε φίλος ούτε συγγενής να τον βοηθήση για να ιατρευθή. Ποίος, λοιπόν, είναι που θα συλλογισθή την εσχάτην αυτήν πτωχεία του παραλύτου και δεν θα λυπηθή μαζί του; Και καθώς δεν υπάρχει κανείς που να μην παρακινηθή σε συμπάθεια από αυτήν την εσχάτη δυστυχία του παραλύτου, ομοίως δεν ευρίσκεται κανείς που να μην αγανακτήση και να μην παρασυρθή σε θυμόν και οργήν όταν ιδή ότι κάποιος άλλος παρόμοιος παράλυτος, έχοντας άνθρωπον που στέκεται πάντοτε πρόθυμος, έτοιμος να του δώση την θεραπείαν, αυτός παρακινημένος από την ιδικήν του εθελοκακίαν και αγνωσίαν, αναβάλλει τον χρόνον της θεραπείας του, ημπορεί και δεν θέλει να σηκωθεί μέσα από τον τάφον εκείνον της ασθενείας; Τοιούτον παράλυτον, τοιούτον ασθενή, ποίος θα τον ακούση και δεν θα αγανακτήση;
Ποίος θα τον ιδή και δεν θα οργισθή εναντίον του; Αλλά είναι δυνατόν να ευρεθή, θα μου ειπή κάποιος, τοιούτος ανόητος ασθενής, τοιούτος αναίσθητος παράλυτος, που να αποστρέφεται τον ιατρόν του; Να μη θέλη την υγείαν του, αλλά να προτιμά να είναι λεπρωμένος παρά καθαρός, να είναι συζώντανος ενταφιασμένος μέσα στους πόνους, μέσα στην δυσωδία της ασθενείας; Ναι, είναι πολλοί. Τόσοι, όσοι και οι αμετανόητοι αμαρτωλοί, οι οποίοι μένουν κατάκοιτοι, παράλυτοι, ακίνητοι στην εργασίαν των εντολών του Θεού. Όλους αυτούς εικονίζει ο παράλυτος εκείνος ο οποίος αποστρέφεται τον ιατρόν του, εκείνος που είχε άνθρωπον, τον Υιόν του Θεού, ο οποίος ημπορεί να τον ιατρεύση σε μία στιγμή, χωρίς να χρειάζεται άγγελο να ταράξη το ύδωρ μίαν φορά τον χρόνο, επειδή αυτός ο ίδιος είναι «ο της μεγάλης βουλής Άγγελος», και μάλιστα έχει στήσει πολλές φορές κολυμβήθρες εμπρός στους οφθαλμούς του αμαρτωλού. Όσα μυστήρια, όσοι σταλαγμοί δακρύων της μετανοίας, τόσες και οι θεραπευτικές αναταραχές. Όσες στιγμές έχει η ώρα, τόσες φορές και ο της μεγάλης βουλής Άγγελος είναι έτοιμος να δώση την συγχώρηση για να ιατρεύση την λέπραν της αμαρτίας. Και όμως ο αμαρτωλός, ο πνευματικώς παράλυτος, σφαλίζει τους οφθαλμούς του να μην ιδή τον ιατρόν, προτιμά να είναι νεκρός, κατάκοιτος στην αμαρτία παρά ζωντανός στην αρετή.
Από που προέρχεται αυτή η εσχάτη αναισθησία; Από πού αυτή η αξιοδάκρυτος καταδίκη στον αμαρτωλόν; Από την πονηράν συνήθεια της αμαρτίας. Αυτή είναι που έχει δεμένον τον αμαρτωλό στο κρεβάτι της αναισθησίας, αυτή είναι που τον παρακινεί να προτιμήση τον θάνατον από την ζωήν. Και για να βεβαιωθής πως είναι τόσο δυνατή αυτή η συνήθεια, πρόσεχε: Εκείνος που έχει ανοικτές τις ακοές του στο κήρυγμα του Ευαγγελίου και δέχεται με τόσην προθυμία τα κηρυττόμενα, ωσάν επιστολές που του στέλλει ο Ουράνιος του Πατήρ, εύκολα αντιλαμβάνεται πως ο σημερινός παράλυτος παριστάνει μίαν εικόνα εκείνου που είναι δεμένος από την συνήθεια της αμαρτίας. Διότι καθώς η παράλυσις, επειδή διαλύει τα νεύρα του σώματος, κάμνει το σώμα νεκρόν και ακίνητον, τοιουτοτρόπως και η συνήθεια της αμαρτίας, κόπτει τα νεύρα της ψυχής και γι’ αυτό την κάμνει ακίνητον σε κάθε εργασία της αρετής, στην οποίαν δεν έχει δύναμιν η ψυχή να ανεβή, επειδή σύρεται πάντοτε κάτω από το βάρος των αμαρτημάτων. Όθεν και ο μέγας Βασίλειος γράφει: «η συνήθεια που επαγιώθη, με την πάροδο μακρού χρόνου, λαμβάνει ισχύν φύσεως. Γι’ αυτό δεν είναι μικρός ο πόλεμος να νικήση κάποιος την συνήθεια».
Ας κοπιάση όσον θέλει, ας προσπαθήση όποιος θέλει με ό,τι τρόπον ημπορεί να κόψη ένα φυσικόν ιδίωμα του ανθρωπίνου σώματος, ας ειπούμεν το γελαστικόν ή το επιθυμητικόν. Ματαίως κοπιάζει. Κατά τον ίδιον τρόπον και η συνήθεια της αμαρτίας, όταν γηράση, μεταβάλλεται σε φύσιν, αποκτά ιδιότητες φυσικής δυνάμεως. Και βεβαίως, ο μέγας Πατήρ που αναφέραμε δικαίως λέγει ότι δεν είναι μικρός ο πόλεμος να νικήση κάποιος την παλαιάν συνήθεια. Τρισόλβιος λοιπόν και άξιος πολλών εγκωμίων όποιος, πριν να γηράση η αμαρτία, της κόπτει τα νεύρα και πριν τον νεκρώση αυτή, την θανατώνει. Καθώς σε ένα καινούργιον αγγείον, ό,τι βάλεις στην αρχή και το αφήσεις να πολυκαιρίση, παίρνει εκείνου την οσμή, είτε καλή είναι είτε κακή, και ύστερα όσον και αν πλύνης εκείνο το αγγείον, δεν ημπορείς με τίποτε να αφαιρέσης εκείνην την ευωδίαν ή δυσωδίαν, κατά τον ίδιον τρόπον και η αμαρτία, όταν πολυκαιρίση στην καρδία, όταν γίνη συνήθεια, δύσκολα πλέον ή παντελώς δεν χωρίζεται από τον άνθρωπον, αλλά όσον πολυκαιρίζει τόσον ριζώνει η συνήθεια του κακού και της αμαρτίας. Όθεν επαινώ εκείνον τον σοφόν, όποιος και αν είναι, ο οποίος θέλοντας να φανερώση το πλάτος και βάθος της πονηράς συνηθείας, της έδιδε τοιούτον σύμβολον.
Εζωγράφιζεν ως ιερογλυφικόν ένα σπήλαιον υπόγειον με την επιγραφήν: «το εύρος τόσον, όσον και το βάθος». Θέλοντας με τούτο να φανερώση ότι η πονηρά συνήθεια αυξάνοντας κάθε ημέρα με το γάλα της κακίας και της πονηρίας, όσον πολυχρόνιον πάθος είναι, τόσο είναι και χειρότερον. Διότι καθώς και τα άλλα πράγματα αρχίζουν από μικρά και αυξάνουν με την πολυκαιρίαν, με ανάλογον τρόπον και η συνήθεια της αμαρτίας φθάνει με την πολυκαιρία σε τόσην αύξηση, ώστε γίνεται ακατανίκητος. Γράφει με πολύν πόνο στο χρυσόν βιβλίον των Εξομολογήσεών του ο μέγας Αυγουστίνος: ανεστέναζα δεμένος. Από ποίον ω άνθρωπε του Θεού; Όχι από άλλον, λέγει, όχι από ξένην αλυσίδα, αλλά με την ιδικήν μου σιδηράν συνήθεια, η ιδική μου θέλησις ήταν ο τύραννος. Η άρρηκτος άλυσις ήταν η συνήθεια, η οποία με έδεσε τόσον που με έφερε σε ακολασίαν, πράγμα το οποίο, μην ημπορώντας να αποκόψω, έγινεν ανάγκη, και η ανάγκη κατέληξε να γίνη φύσις. Όθεν μετά από όλα αυτά φωνάζει: κανείς δεν ημπορεί να καταλάβη πόσην δυσκολίαν έχει, πόσον πόνον, πόσον πόλεμον, το να αποκόψη κάποιος μίαν παλαιάν συνήθεια, εκτός από αυτόν που έχει αγωνισθή. Για ποίον λόγον όμως, εξήγησέ μας καθαρώτερα, διδάσκαλε της οικουμένης; Διότι, λέγει, ο πονηρός λογισμός γεννά ηδονήν, από αυτήν πάλι γεννάται η συγκατάθεσις, και από την συγκατάθεσιν η πράξις, και από την πράξιν η συνήθεια, και από την συνήθεια γεννάται η ανάγκη, και αυτήν ακολουθεί ο θάνατος. Όθεν δεν σφάλλεις αν παρομοιάσης τον αμαρτωλόν εκείνον που άφησε την αμαρτία να γίνη στην ψυχή του συνήθεια, δεν σφάλλεις λέγω, εάν τον παρομοιάσης με κάποιον που έπεσε στα χέρια ενός ασπλάχνου και ανελεήμονος τυράννου, τον οποίον, θέλοντας εκείνος ο τύραννος να θανατώση, τον έκλεισε σε μία σκοτεινήν φυλακήν, χωρίς να τον κλειδώση. Πλην όμως έχασε την πόρτα και δεν ευρίσκει από πού να εξέλθη. Όθεν τριγυρίζοντας αποθνήσκει εκεί μέσα. Το ίδιο συμβαίνει και σ’ εκείνον για τον οποίον η αμαρτία έχει γίνει συνήθεια. Αισθάνεται πως ευρίσκεται σε μία σκοτεινή φυλακή και τριγυρίζει να εύρη την πόρταν, πλην όμως την έχει κλεισμένην η πονηρά συνήθεια. Γι’ αυτό, αφού αναβάλλει συνεχώς να εύρη την πόρτα της ελευθερίας, ευρίσκει τον θάνατον της παντελούς απωλείας, καθώς έχει γραφή: «συνήθειαν λαβούσα η αμαρτία, έλκει εις παντελή απώλειαν».

Κυριακή του Παραλύτου - «Ίδε υγιής γέγονας μηκέτι αμάρτανε». Κυριακή του Παραλύτου - «Ίδε υγιής γέγονας μηκέτι αμάρτανε».

Ο Χριστός ήταν και είναι η μόνη και διαρκής παράκληση κάθε ανθρώπου. Φυγαδεύει κάθε θλίψη και μεταμορφώνει κάθε ανθρώπινο πόνο. Κανένας δεν αγάπησε τόσο πολύ τον άνθρωπο και δεν τον απάλλαξε από τον φόβο των οριακών του καταστάσεων, όσο ο Χριστός.
Στα Ιεροσόλυμα, στον χώρο της προβατικής κολυμβήθρας, στην επιλεγόμενη Βηθεσδά γίνεται το θαύμα της θεραπείας του παραλυτικού, που σήκωνε το σταυρό της ασθένειάς του 38 ολόκληρα χρόνια.

Στην κατάσταση αυτή όπως συμπεραίνουμε από το ευαγγελικό κείμενο τον οδήγησε η αμαρτία και η διακοπή της σχέσεώς του με το Θεό. Και εκεί που τα ανθρώπινα σχήματα είχαν καλλιεργήσει μέσα του την απελπισία και τη μοναξιά, εκείνος περίμενε υπομονετικά τη θεραπεία του. Και το θαύμα γίνεται. Ο Θεός δεν τον αφήνει. Ο λόγος του Χριστού είναι σωτήριος. «Να, έχεις γίνει καλά. Από  ‘δω και πέρα μην αμαρτάνεις για να μην πάθεις χειρότερα». Η λυτρωτική παρουσία του Κυρίου θεραπεύει το σώμα και την ψυχή του παραλύτου

Ο Θεός γίνεται προσιτός με την άκτιστη χάρη Του και τις άκτιστες ενέργειές Του, που είναι μέρος της θείας υπάρξεώς Του. Ο άνθρωπος μπορεί πραγματικά να συναντήσει το Θεό. Η συνάντηση όμως αυτή γίνεται με τρόπο ησυχαστικό, δηλαδή γίνεται στο χώρο της καρδιάς, όπως έγινε η συνάντηση του Χριστού με τον Παραλυτικό.

Η αναζήτηση λοιπόν, του Θεού δε γίνεται μόνο με την ανθρώπινη διάνοια αποκομμένη από την υπόλοιπη ανθρώπινη ύπαρξη, αλλά με τον όλο αδιαίρετο άνθρωπο, και κέντρο αυτής της προσπάθειας είναι η ανθρώπινη καρδιά.
Ο άνθρωπος δεν μπορεί να συναντήσει τον Θεό όσο βρίσκεται ο διάβολος μέσα στην καρδιά του, που συχνά εξουσιάζει την καρδιά του ανθρώπου.
Η μόνη μας φροντίδα πρέπει να είναι η βίωση της ζωής του Χριστού, να είμαστε μαθητές Του και να πάψουμε να είμαστε δέσμιοι της αμαρτίας.  «Πας ο ποιών την αμαρτίαν, δούλος εστί της αμαρτίας. Ο δε δούλος ου μένει εν τη οικία εις τον αιώνα. Ο Υιός μένει εις τον αιώνα. Εάν ουν υμάς ελευθερώση όντως ελεύθεροι έσεσθε» (Ιω. 8, 34-36). Αυτή ακριβώς την ελευθερία χαρίζει ο Κύριος στον παραλυτικό, στον καθένα μας, ο οποίος αγωνίζεται να γίνει υιός του Θεού και να κατοικήσει αιώνια στην οικία του Πατρός του. Βέβαια η προσευχή μας γι’ αυτό δεν έρχεται αμέσως. Δεν είναι εύκολη υπόθεση να διατηρούμε στην καρδιά μας τη μνήμη του Θεού, ενώ είμαστε περικυκλωμένοι από ένα κόσμο, ο οποίος δεν προσεύχεται και δεν ζει ευχαριστιακή ζωή.
Η προσευχή μεταφέρει το νου και την καρδιά στην αιωνιότητα και το μόνο που μας απασχολεί είναι πως θα γίνουμε άξιοι του Θεού. Αυτό δεν σημαίνει μια παθητική ζωή έξω από τους αδελφούς μας, μια κατακόρυφη ατομική σχέση με το Θεό. Αντίθετα, ο άνθρωπος της προσευχής είναι εκείνος που με την προσευχή του αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, όλη την κτίση, όλο τον κόσμο. Το πνεύμα της προσευχής μας κάνει να κυριαρχούμε στα πάθη μας και όχι στους άλλους, μας κάνει ανθρώπους αγάπης, ευσπλαχνίας, κατανοήσεως, ευγένειας. Μας κάνει να είμαστε σαν τον Κύριο που άκουσε το παράπονο του παραλυτικού και τον θεραπεύει, τον λυτρώνει.
Η προσευχή στη χαρά, στη δοκιμασία, στον πειρασμό και στον αγώνα είναι η ελπίδα μας και η χαρά μας. 

Θέλεις υγιής γενέσθαι; ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ

Θέλεις υγιής γενέσθαι;[1] Διανύοντας την Αναστάσιμη περίοδο και εορτάζοντας το μεγάλο γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου μας, έρχεται σήμερα η Εκκλησία μας να παρουσιάσει την σωματική ανάσταση ενός συνανθρώπου μας, του παραλυτικού.

38 ολόκληρα χρόνια παράλυτος. Αιτία της παραλύσεώς του, η εκούσια αμαρτία.
Ο παράλυτος βρισκόταν πλησίον της κολυμβήθρας του Σιλωάμ, του χώρου θεραπείας του, αλλά δεν είχε ένα άνθρωπο να τον ωθήσει στο να θεραπευθεί. Τον έβλεπαν και τον αγνοούσαν. Κανείς δεν βρέθηκε όλα αυτά τα χρόνια να του δείξει συμπόνια.
Άλλοι έσπευδαν να είναι πρώτοι για να θεραπευτούν. Άλλοι που συνδέονταν μαζί τους με δεσμούς αγάπης η φιλίας τους βοηθούσαν για να θεραπευτούν. Αλλά ούτε ένας δεν είχε ρίξει μια ματιά σ’ αυτόν τον άνδρα που για χρόνια λαχταρούσε την θεραπεία και δεν ήταν ικανός να βρει τη δύναμη να θεραπευτεί. Η μόνη του ελπίδα ήταν ο Θεός.[2]
Σε αυτό το σημείο, βλέπουμε τον άνθρωπο να είναι αναίσθητος προς τον συνάνθρωπό του. Η αναισθησία αυτή, θα μας πει ο Άγιος Μακάριος ο Πάτμιος,[3] προέρχεται από την πονηρά συνήθεια της αμαρτίας. Δεν υπήρχε η συμπόνοια ανάμεσα στους ανθρώπους, φαινόμενο που το βλέπουμε και στις μέρες μας. «Κύριε, άνθρωπον ουκ έχω…».
Γύρω από την κολυμβήθρα αυτή, κοίτονταν  πλήθος ασθενών από διάφορες ασθένειες. Αυτό που περίμεναν ήταν η ταραχή του νερού. Ο πόνος λοιπόν της ασθενείας μαζί συγχρόνως με την εγκατάλειψη από τους ανθρώπους ήταν ο σύντροφος του ανθρώπου της προβατικής κολυμβήθρας.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο τρόπος της θεραπείας υπαινίσσεται ένα απαραίτητο Μυστήριο της Αγίας μας Εκκλησίας, το Μυστήριο του Βαπτίσματος. Σκόπευε να του δώσει το βάπτισμα που αποπλύνει όλες τις αμαρτίες και ανασταίνει νεκρούς, σύμφωνα με τον Ιερό Χρυσόστομο[4]. «Ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.[5]», μας διαβεβαιώνει ο Ιησούς.
Η ερώτηση του Κυρίου προς τον παραλυτικό «θέλεις υγιής γενέσθαι» έχει διπλό νόημα. Δηλώνει ότι ο παράλυτος δεν ήταν μόνο σωματικά ασθενής, αλλά ήταν και πνευματικά. Επίσης, δηλώνει ότι ο Κύριος δεν στερεί την ελευθερία του ανθρώπου, αλλά χρειάζεται την εκούσια του συγκατάθεση. Πάντοτε με την δική μας θέληση, ο Κύριος επιθυμεί να εισέλθει στη ζωή μας. Χορηγεί τη θέληση, δέχεται την πίστη και χαρίζει τη δωρεά χωρίς αμοιβή, σύμφωνα με τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων[6].

Προτιμούμε να ζούμε Παράλυτοι;

Δυστυχώς, όμως, στις μέρες μας δεν επιθυμούμε να εισέλθει ο Χριστός στη ζωή μας, αλλά προτιμούμε να ζούμε παράλυτοι. Δεν θέλουμε να θεραπευθούμε Ο Θεός μας είναι παντοδύναμος, αλλά δεσμεύεται από την ελευθερία του ανθρώπου. Γι΄ αυτό οφείλουμε να δώσουμε τη διάθεσή μας και τον εαυτό μας στο Χριστό, ο οποίος ψάχνει ευκαιρίες να μας θεραπεύσει.
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο τρόπος της θεραπείας υπαινίσσεται ένα απαραίτητο Μυστήριο της Αγίας μας Εκκλησίας, το Μυστήριο του Βαπτίσματος. Σκόπευε να του δώσει το βάπτισμα που αποπλύνει όλες τις αμαρτίες και ανασταίνει νεκρούς, σύμφωνα με τον Ιερό Χρυσόστομο[7].
Μέσα στην κολυμβήθρα της Εκκλησίας όχι ένας και δύο, αλλ΄ολόκληρη η Οικουμένη και αν μπει, θα ελευθερωθεί από τις αρρώστιες της αμαρτίας, μας λέει χαρακτηριστικά ο χρυσούς την γλώτταν Χρυσορήμονας. Η αμαρτία δεν είναι φυσική ιδιότητα, αλλά παρά φύση κατάσταση, που ανάγεται στην κακή προαίρεση[8].
Η Εκκλησία είναι ο κοινός τρόπος καθάρσεως όλων των ανθρώπων. Με την μετάνοια, την εξομολόγηση, την συμμετοχή μας στα Μυστήρια της Εκκλησίας και μετέχοντας στη Θεία Ευχαριστία καθαριζόμαστε από τα πάθη που ριζώνουν μέσα μας. «‘Εξω από την  Εκκλησία σωτηρία δεν υπάρχει» μας προειδοποιεί ο Άγιος Κυπριανός επίσκοπος Καρχηδόνος[9].
Η σημερινή ομολογία του παραλυτικού «άνθρωπον ουκ έχω» είναι καταπέλτης για όλους μας.  Αυτή η μοναξιά που υπάρχει σε πολλά στάδια της ζωής μας μέρα με την μέρα γίνεται πιο επιτακτική.
Η φράση «θέλεις υγιής γενέσθαι» ακούγεται στον κάθε ένα από εμάς από τον Βασιλέα των Βασιλευόντων Σωτήρα Χριστό. Ας ανταποκριθούμε με όλη μας την ψυχή και την διάνοια στην πρόσκλησή Του και ας μην εξοικειωνόμαστε με μια χρονίζουσα κατάσταση εμμένοντας στα πάθη και στις αμαρτίες μας. Ας έχουμε κι εμείς ως μόνη μας ελπίδα τον Θεό και ουδένα άνθρωπο. Ας αφήσουμε το Θεό να ενεργήσει ανεμπόδιστα, γιατί η εκούσια μας θέληση παρεμποδίζει τη χάρη Του. Εάν προσπαθήσουμε να τα πράξουμε αυτά στη ζωή μας, τότε θα ιατρευθούμε κι εμείς από την πνευματική παραλυσία που μας διακατέχει.

[1]Δοξαστικό Εσπερινού Κυριακής του Παραλύτου, Ιωάν. 5,7
[2] Μητροπολίτου Αντωνίου Σουρόζ, Λόγος στην Κυριακή του παραλύτου
[3] Αγ. Μακαρίου του Πατμίου, Λόγος εις την Κυριακή του Παραλύτου
[4] Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Λόγος εις τον Παράλυτον, PG 61, 777
[5] Ιωάν. 3,5
[6] Αγ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Ομιλία εις τον Παραλυτικόν τον επί την κολυμβήθραν, PG 33, 1127-1132
[7] Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Λόγος εις τον Παράλυτον, PG 61, 777
[8] Θεοδωρήτου Κύρου, Ερανιστής 1, PG83,40 D
[9] Κυπριανού Καρχηδόνος, Επιστολή 73,21,PL3, 1169A

Κυριακή τοῦ Παραλύτου Ο ΠΑΡΑΛΥΤΟΣ, Η ΚΟΛΥΜΒΗΘΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ Θεολογική καί κοινωνική προσέγγιση

πρωτ.Βασιλείου Ἰ. Καλλιακμάνη

α) Τό βάπτισμα συνδεόταν στήν ἐκκλησιαστική παράδοση κυρίως μέ τήν ἀγρυπνία τοῦ Πάσχα. Τότε, πλῆθος ἀνθρώπων πού εἶχαν στή διάρκεια τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς κατηχηθεῖ, ἔρχονταν πανηγυρικά διά τοῦ βαπτίσματος στήν Ἐκκλησία. Ἡ λαμπάδα τῶν νεοφώτιστων, πού συνδέεται μέ τήν πασχαλινή λαμπάδα, ἀποτελεῖ σύμβολο τοῦ ἐσωτερικοῦ φωτός καί τῆς πνευματικῆς ἀναγέννησης τοῦ ἀνθρώπου.

Σύμβολο τῆς μετάβασης ἀπό τή ζωή τοῦ σκότους στή ζωή τοῦ φωτός. Εἶναι δύσκολο στίς μέρες μας νά ἀντιληφθοῦμε τό βαθύ θεολογικό νόημα τῆς εἰσόδου τοῦ ἀνθρώπου στό χῶρο τῆς χάριτος. Κι αὐτό, διότι τό βάπτισμα ἔγινε ἁπλῶς ἕνα καλό ἔθιμο, ἕνα πολιτιστικό αὐτονόητο γιά βρέφη, συχνά χωρίς πνευματική προοπτική.

β) Ἴσως δέ γίνεται εὐρύτερα ἀντιληπτό, ὅτι ἡ εἴσοδος στό ἁγιασμένο ὕδωρ τῆς κολυμβήθρας χαριτώνει τόν ἄνθρωπο καί δραστηριοποιεῖ ὅλες τίς ψυχικές του δυνάμεις γιά τόν πολύμορφο πνευματικό ἀγώνα. Δέν κατανοεῖται ἐπίσης, ὅτι ἡ ἔνταξη αὐτή ἀποσπᾶ ἀπό τή μοναξιά καί φέρει σέ κοινωνία τούς ἀνθρώπους μέ τόν Χριστό καί μεταξύ τους. Τούς καθιστᾶ ὄντως ἀδελφούς ἐν Χριστῷ. Καί λέγονται αὐτά, διότι τίς ἀνοιξιάτικες αὐ- τές μέρες γίνονται στούς ἐνοριακούς ναούς πολλές βαπτίσεις νηπίων καί σύμφωνα μέ ἐπίσημες στατιστικές, πάνω ἀπό τό 90% τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ βαπτίζει τά παιδιά του. Πῶς τώρα φθάνουμε στό σημεῖο, ἐνῶ οἱ νέοι ἀποτελοῦν μέλη τῆς Ἐκκλησίας, νά μήν «πᾶνε στήν Ἐκκλησία», δύσκολα ἑρμηνεύεται.

Κυριακή τού Παραλύτου Τού αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Επισκόπου Αχρίδος

Πηγή: Από το βιβλίο « Αναστάσεως ημέρα». «Από την Κυριακή του Πάσχα ως την Πεντηκοστή»
   



Μακάριος είναι ο άνθρωπος που υπομένει όλα τα λυπηρά αυτής της ζωής με καρτερία κι ελπίδα στο Θεό. Γι αυτόν η κάθε μέρα θα είναι μήνας στον ουρανό, ενώ στον άπιστο θα μοιάζει με χρόνο ολόκληρο. Γιατί ο άπιστος χαίρεται μόνο όταν δεν υποφέρει· κι όταν υποφέρει, το κάνει χωρίς υπομονή κι ελπίδα στο Θεό και δυσανασχετεί...

Ο συνειδητός άνθρωπος είναι λογικό ν' αναζητήσει τις αιτίες που τον βασανίζουν μέσα του, ενώ ο ανόητος κατηγορεί πάντα τους άλλους. Ο συνειδητός άνθρωπος θυμάται όλες τις αμαρτίες που έκανε από παιδί. Τις θυμάται με φόβο Θεού και περιμένει να πληρώσει γι αυτές...

Μακάριος είναι ο άνθρωπος που επωφελείται απ' όλα τα βάσανά του, γνωρίζοντας πώς όλ' αυτά τα επιτρέπει ο Θεός με την αγάπη Του για τον άνθρωπο, για τη δική του ωφέλεια. Με το έλεός του ο Θεός επιτρέπει να επισκεφτούν τον άνθρωπο βάσανα για τις αμαρτίες του. Με το έλεός Του το κάνει αυτό, όχι με τη δικαιοσύνη Του. Αν ενεργούσε με τη δικαιοσύνη Του, τότε κάθε αμαρτία αναπόφευκτα θα 'φερνε θάνατο, όπως λέει ο Απόστολος:

«Η δε αμαρτία αποτελεσθείσα αποκύει θάνατον» (Ιάκ. Α΄ 15). Κι ο Θεός αντί για θάνατο χαρίζει θεραπεία μέσ' από τα βάσανα. Τα βάσανα είναι ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο Θεός για να θεραπεύσει τη λέπρα της αμαρτίας και του θανάτου.

Μόνο ο ανόητος άνθρωπος σκέφτεται πως τα βάσανα είναι κακό. Ο συνειδητός άνθρωπος γνωρίζει πως τα βάσανα δεν είναι κάτι κακό αλλά η φανέρωση του κακού, η θεραπεία του. Πραγματικό κακό για τον άνθρωπο είναι μόνο η αμαρτία. Εκτός αμαρτίας δεν υπάρχει τίποτα κακό. Όλα τ' άλλα που οι άνθρωποι αποκαλούν κακά δεν είναι τίποτ' άλλο, παρά το πικρό φάρμακο που θεραπεύει το κακό. Όσο πιο άρρωστος πνευματικά είναι ο άνθρωπος, τόσο πικρότερο είναι το φάρμακο που του δίνει ο γιατρός.

Μερικές φορές ο άρρωστος νομίζει πως το φάρμακο είναι χειρότερο και πιο πικρό από την ίδια την αρρώστια. Το ίδιο γίνεται και με τον αμαρτωλό. Τα βάσανα είναι βαρύτερα και πιο πικρά από την αμαρτία που έκανε. Αυτό όμως είναι απάτη, μια πολύ μεγάλη αυταπάτη. Δεν υπάρχει στον κόσμο βάσανο τόσο σκληρό και τόσο ολέθριο όσο η αμαρτία. Όλα τα βάσανα που υποφέρουν άνθρωποι και λαοί δεν τίποτ' άλλο, παρά η πλούσια θεραπεία που παρέχει σε ανθρώπους και έθνη το έλεος του Θεού, για να τους σώσει από τον αιώνιο θάνατο. Κάθε αμαρτία, επομένως, όσο μικρή κι αν είναι, αναπόφευκτα την ακολουθεί θάνατος, αν το έλεος του Θεού δεν επιτρέψει την επίσκεψη της αρρώστιας, για να συνεφέρει τον άνθρωπο από τη μέθη της αμαρτίας. Γιατί η θεραπεία που ακολουθεί τον πειρασμό, προέρχεται από την ευεργετική δύναμη του Αγίου και Ζωοποιού Πνεύματος.

Ίσως ισχυριστείς: «Ο άνθρωπος φοβάται τα βάσανα επειδή φοβάται το θάνατο. Μπορούν τα βάσανα ν' απομακρύνουν το θάνατο;» Τι είναι αυτό που οδηγεί το σώμα στο θάνατο; Η αρρώστια ή το φάρμακο; Σίγουρα η αρρώστια, όχι το φάρμακο. Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν δεν είναι τα βάσανα που οδηγούν την ψυχή στο θάνατο αλλά η αμαρτία, που φέρνει την αρρώστια στον άνθρωπο και το θάνατο στην ψυχή. Η αμαρτία είναι ο σπόρος του θανάτου, ένας φριχτός σπόρος, που αν δεν ξερριζωθεί έγκαιρα με τα βάσανα και δεν καεί με το πυρ του Αγίου Πνεύματος, θ' αναπτυχθεί και θα καλύψει ολόκληρη την ψυχή και θα την κάνει δοχείο θανάτου, όχι ζωής.

ΤΥΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ

ΤΩ ΣΑΒΒΑΤΩ ΕΣΠΕΡΑΣ

ΕΝ ΤΩ ΜΙΚΡΩ ΕΣΠΕΡΙΝΩ

Εἰς τό, Κύριε ἐκέκραξα, ἱστῶμεν Στίχους δ', καὶ ψάλλομεν Στιχηρὰ Ἀναστάσιμα. 

Ἦχος γ'

Τῷ σῷ σταυρῷ Χριστὲ Σωτήρ, θανάτου κράτος λέλυται, καὶ διαβόλου ἡ πλάνη κατήργηται, γένος δὲ ἀνθρώπων πίστει σῳζόμενον, ὕμνον σοι καθ' ἑκάστην προσφέρει.

Πεφώτισται τὰ σύμπαντα, τῇ ἀναστάσει σου Κύριε, καὶ ὁ Παράδεισος πάλιν ἠνέῳκται, πᾶσα δὲ ἡ κτίσις ἀνευφημοῦσά σε, ὕμνον σοι καθ' ἑκάστην προσφέρει.

Δοξάζω τοῦ Πατρός, καὶ τοῦ Υἱοῦ τὴν δύναμιν, καὶ Πνεύματος ἁγίου, ὑμνῶ τὴν ἐξουσίαν, ἀδιαίρετον, ἄκτιστον Θεότητα, Τριάδα ὁμοούσιον, τὴν βασιλεύουσαν εἰς αἰῶνα αἰῶνος.

Τὸν Σταυρόν σου τὸν τίμιον, προσκυνοῦμεν Χριστέ, καὶ τὴν ἀνάστασίν σου ὑμνοῦμεν καὶ δοξάζομεν· τῷ γὰρ μώλωπί σου, ἡμεῖς οἱ πάντες ἰάθημεν.

Δόξα... Ἦχος πλ. α'

Ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυμα, ἐπὶ τῇ Προβατικῇ κολυμβήθρᾳ, τῇ λεγομένῃ κατὰ Ἰουδαίους Βηθεσδά, πέντε στοὰς ἐχούσῃ· ἐν ταύταις γὰρ κατέκειτο πλῆθος τῶν ἀσθενούντων· Ἄγγελος γὰρ τοῦ Θεοῦ, κατὰ καιρὸν ἐπιφοιτῶν, διετάραττεν αὐτήν, καὶ ῥῶσιν ἐχαρίζετο τοῖς προσιοῦσιν ἐν πίστει. Καὶ ἰδὼν ὁ Κύριος χρονιοῦντα ἄνθρωπον, λέγει πρὸς αὐτόν· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; ὁ ἀσθενῶν ἀπεκρίνατο· Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα, ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν. Ἰατροῖς κατηνάλωσα τὸν ἅπαντά μου βίον, καὶ ἐλέους τυχεῖν οὐκ ἠξιώθην. Ἀλλ' ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων λέγει πρὸς αὐτόν· Ἆρόν σου τὸν κράββατον καὶ περιπάτει, κηρύττων μου τὴν δύναμιν, καὶ τὸ μέγα ἔλεος ἐν τοῖς πέρασιν.

Καὶ νῦν ... Θεοτοκίον

Τὸ Δογματικὸν Ἦχος γ'

Μέγιστον θαῦμα! Παρθένος τεκοῦσα καὶ τὸ τεχθέν, Θεὸς πρὸ αἰώνων, προφανὴς ὁ τόκος, καὶ τὸ τελούμενον ὑπὲρ φύσιν. Ὢ μυστηρίου φρικώδους! ὃ καὶ νοούμενον, ἄφραστον μένει, καὶ θεωρούμενον, οὐ καταλαμβάνεται. Μακαρία σὺ εἶ, ἄχραντε Κόρη, Ἀδὰμ τοῦ γηγενοῦς θυγάτηρ, καὶ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου φανεῖσα Μήτηρ· αὐτὸν ἱκέτευε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Εἰς τὸν Στίχον, τὸ Ἀναστάσιμον Στιχηρὸν

Ἦχος γ'

Ὁ τῷ πάθει σου Χριστέ, ἀμαυρώσας τὸν ἥλιον, καὶ τῷ φωτὶ τῆς σῆς Ἀναστάσεως, φαιδρύνας τὰ σύμπαντα, πρόσδεξαι ἡμῶν, τὸν ἑσπερινὸν ὕμνον Φιλάνθρωπε.

Εἶτα τὰ παρόντα τῆς Θεοτόκου.

Ἦχος γ'

Μεγάλη τοῦ Σταυροῦ σου

Στίχ. Ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε, καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου, καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου, καὶ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου, καὶ ἐπιθυμήσει ὁ Βασιλεὺς τοῦ κάλλους σου.

Μεγάλης διὰ σοῦ εὐεργεσίας Ἄχραντε, τυχόντες σὺν Ἀγγέλοις, τὸν τόκον σου δοξάζομεν, τὸν καταξιώσαντα, ἐν μήτρᾳ σου τεχθῆναι, δι' ἄκραν εὐσπλαγχνίαν, καὶ ἀναπλάσαντα τῶν ἀνθρώπων τὸ γένος.

Στίχ. Μνησθήσομαι τοῦ ὀνόματός σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καὶ γενεᾷ.

Σὲ πάντες καταφύγιον, καὶ θείαν σκέπην ἁγνή, ἁμαρτωλοὶ ἐν βίῳ, κεκτήμεθα Παρθένε· ἱκετεύομεν οὖν πάντες σὴν εὐσπλαγχνίαν. Μὴ ἀποστῇς ἀφ' ἡμῶν δεόμεθα, ἀλλ' ἐλέει καὶ σῷζε.

Στίχ. Τὸ πρόσωπόν σου λιτανεύσουσιν οἱ πλούσιοι τοῦ λαοῦ τῆς γῆς.

Τὸ Χαῖρε Θεοτόκε, Μήτηρ ἀειπάρθενε, οἱ χοϊκοί σου δοῦλοι προσφέρομεν ἀξίως, σὺν τῷ Γαβριὴλ τῷ θείῳ ταξιάρχῃ· καὶ γὰρ χαρᾶς πρόξενος, καὶ ἀγαλλίαμα, σὺ ἐγένου τῷ κόσμῳ.

Δόξα... Καὶ νῦν ...

Ἦχος πλ. δ'

Ἐν τῇ Στοᾷ τοῦ Σολομῶντος, ἐκεῖ κατέκειτο πλῆθος τῶν ἀσθενούντων, καὶ μεσούσης τῆς Ἑορτῆς, εὗρεν ὁ Χριστὸς ὀκτὼ καὶ τριάκοντα ἐτῶν παράλυτον κείμενον· δεσποτικῇ φωνῇ λέγει πρὸς αὐτόν· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; ὁ ἀσθενῶν ἀπεκρίνατο· Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα, ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν· ὁ δὲ λέγει πρὸς αὐτόν· Ἆρόν σου τὴν κλίνην, ἴδε, ὑγιὴς γέγονας, μηκέτι ἁμάρτανε. Τῆς Θεοτόκου πρεσβείαις Κύριε, κατάπεμψον ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Τό, Νῦν ἀπολύεις, καὶ τὰ λοιπά, καὶ Ἀπόλυσις.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ

Η δύναμη του Λόγου του Θεού

Κυριακή του Παραλύτου

του Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, Καθηγητή στο Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ.

Τόσο τα αποστολικά όσο και τα ευαγγελικά αναγνώσματα των Κυριακών της περιόδου από το Πάσχα ως την Πεντηκοστή αναφέρονται σε διάφορα θαύματα που κάνει ο Ιησούς ή οι απόστολοι στο όνομά του. Τυφλοί ξαναβρίσκουν το φως τους, άρρωστοι θεραπεύονται, παράλυτοι για χρόνια μπορούν να ξαναπερπατήσουν, ακόμη και νεκροί ανασταίνονται. Στόχος των αφηγήσεων αυτών δεν είναι ο εντυπωσιασμός των ακροατών με την περιγραφή της δύναμης του Ιησού, αλλά συνιστούν ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας για το ποιος είναι ο Ιησούς και ποιο είναι το έργο του. Τα θαύματα είναι δείκτες αυτού που αποκαλείται “Βασιλεία του Θεού” και γι’ αυτό οι σχετικές αφηγήσεις διαβάζονται κατά την αναστάσιμη περίοδο, καθώς περιγράφουν παραστατικά τον καινούργιο κόσμο που επαγγέλλεται ο Χριστός και αγωνίζονται οι χριστιανοί να πραγματώσουν. Αναμφίβολα, με μερικά θαύματα δεν αλλάζει ο κόσμος, ούτε μπορεί να απαλλαγεί από το κακό· ως παραδείγματα όμως δείχνουν σε επιμέρους περιπτώσεις τις δυνατότητες που έχουν οι χριστιανοί να εξαφανίσουν το κακό από τον κόσμο.

Το επεισόδιο που περιγράφει το ευαγγελικό ανάγνωσμα της τρίτης μετά το Πάσχα Κυριακής αναφέρεται στη θεραπεία ενός παράλυτου ανθρώπου. Χρόνια ολόκληρα περίμενε ο δυστυχισμένος αυτός άνθρωπος να βρει τη θεραπεία του δίπλα σε μια δεξαμενή με ιαματικά νερά, όμως δεν είχε κανένα να τον βοηθήσει να μπει στο νερό την κατάλληλη στιγμή. Τη βοήθεια αυτή που τόσο απελπισμένα περίμενε έρχεται να του τη δώσει ο Ιησούς. Με ένα και μόνο λόγο του χαρίζει στον άνθρωπο την υγεία.

Η πράξη αυτή του Ιησού έχει έναν βαθύτατο συμβολισμό και μεταφέρει στους ανθρώπους όλων των εποχών ένα βαρυσήμαντο μήνυμα. Ο συμβολισμός προκύπτει από τη σύγκριση της συγκεκριμένης ευαγγελικής περικοπής με το πρώτο κεφάλαιο της Αγίας Γραφής στο βιβλίο Γένεσις. Όπως κατά την εποχή της δημιουργίας ο αυθεντικός λόγος του Θεού δίνει ύπαρξη σε όλα τα όντα, κατά τον ίδιο τρόπο ο δυναμικός λόγος του Υιού του Θεού αναδημιουργεί το κατεστραμμένο από την αμαρτία πλάσμα του. Το μήνυμα, λοιπόν, που βγαίνει από το ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής του Παραλύτου είναι ότι ο λόγος του Θεού είναι παντοδύναμος. Έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τον κόσμο, έχει τη δύναμη να σώσει και να απελευθερώσει τον άνθρωπο από όλες τις μορφές του κακού που τον καταδυναστεύουν.

Παρά το προφανές του συμβολισμού όμως, η ισχύς του μηνύματος δεν φαίνεται σήμερα αδιαμφισβήτητη, καθώς ούτε ο μεταμορφωτικός για τον κόσμο ούτε ο απελευθερωτικός για τον άνθρωπο χαρακτήρας του λόγου του Θεού είναι πάντοτε αναγνωρίσιμοι, κι ακόμα, οι διαφορετικές ερμηνείες του από διάφορες θρησκευτικές ομάδες οδηγούν συχνά σε διαιρέσεις και αντιπαραθέσεις μέσα στην κοινωνία.

Η διαπίστωση αυτή απαιτεί μια πιο προσεκτική ανάγνωση της παραπάνω ευαγγελικής περικοπής, ώστε να αναζητηθούν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες ο λόγος του Θεού θα μπορούσε να καταστεί και σήμερα ενεργός. Η πρώτη προϋπόθεση στην περίπτωση αυτή προκύπτει από την αντίδραση των θρησκευτικών ηγετών των Ιουδαίων στη θεραπεία του παραλύτου. Η μελέτη του λόγου του Θεού αποτελούσε για τους ανθρώπους αυτούς καθημερινή ενασχόληση. Από το πρωί μέχρι το βράδυ μελετούσαν τις Γραφές, όμως το μόνο που κατόρθωσαν να δουν από την όλη ιστορία ήταν ότι ο παράλυτος παραβίασε μια εντολή του Θεού κουβαλώντας το κρεβάτι του το Σάββατο. Και ήταν αναμενόμενη η αντίδραση αυτή, γιατί για τους ανθρώπους αυτούς ο λόγος του Θεού δεν ήταν ζωή, δεν ήταν πηγή χαράς και μέσο απελευθέρωσης, αλλά θεσμός αυστηρά τυποποιημένος μέσα από μια σειρά κανόνων που στόχευαν στο να ελέγξουν κάθε εκδήλωση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων.

Αν, κατά συνέπεια, ανάλογα ισχύουν και για τους χριστιανούς, η απάντηση στο σχετικό με την αδυναμία των χριστιανών σήμερα να αναγνωρίσουν την αναγεννητική δύναμη του λόγου Θεού ερώτημα είναι προφανής. Αν η Αγία Γραφή δεν παίζει κάποιον πραγματικό ρόλο στην καθημερινότητα των χριστιανών, αν η ανάγνωση της Αγίας Γραφής δεν αποτελεί πηγή έμπνευσης και δύναμης στον αγώνα τους για μεταμόρφωση του κόσμου σε Βασιλεία του Θεού, τότε και οι χριστιανοί έχουν μετατρέψει την πίστη τους σε έναν νεκρό θεσμό, που τίποτε άλλο δεν προσφέρει παρά μόνον την ψεύτικη ικανοποίηση ότι τα έχει κανείς καλά με τον Θεό. Στην περίπτωση αυτή τα χρυσά εξώφυλλα του Ευαγγελίου που βρίσκεται πάνω στην αγία τράπεζα αποκτούν έναν άλλο συμβολισμό, καθώς μεταθέτουν το σημασιολογικό βάρος από το εσωτερικό στο εξωτερικό• το χαρμόσυνο άγγελμα που θα αλλάξει τον κόσμο γίνεται Ιερόν Ευαγγέλιον, αντικείμενο ευλαβικής προσκύνησης και τοποθετημένο στην πιο τιμητική αλλά και πλέον δυσπρόσιτη θέση του ναού, όπου ουδείς επιτρέπεται να πλησιάσει. Αυτό όμως ισοδυναμεί με θάψιμο του ζωντανού λόγου του Θεού μέσα στις εκκλησίες με αποτέλεσμα να καταστεί ανενεργός. Γιατί είναι προφανές ότι ένας θαμμένος θησαυρός, όσο πολύτιμος και να είναι, παραμένει εντελώς άχρηστος για τους κατόχους του. Ένας θαμμένος θησαυρός παρέχει στον κάτοχό του μόνον έναν τίτλο ιδιοκτησίας, που ενδεχομένως του προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας και υπεροχής έναντι των άλλων, ποτέ όμως δεν προάγει τις σχέσεις του με τους άλλους, επομένως ούτε τον ίδιο μπορεί να σώσει ούτε κάποιον άλλον να βοηθήσει.